VLIR

Bootvluchtelingen. Dat is het vandaag nog altijd brandend actuele onderwerp waarover Jasmine Coppens doctoreert bij de vakgroep Internationaal Publiek Recht aan de Universiteit Gent. Over twee jaar moet haar thesis afgewerkt zijn. Intussen denkt ze steeds vaker over haar carrière na haar doctoraat.

Ze is geboren en getogen in Aalst: veel had ze aanvankelijk dus niet met de zee te maken, maar Jasmine Coppens heeft er na jaren aan de universiteit wel een band mee. Ze schreef een scriptie over piraterij, volgde een opleiding Maritieme Wetenschappen, wil binnenkort haar vaarbrevet halen en maakt nu een doctoraat over bootvluchtelingen.
"Ik bekijk in mijn doctoraatsthesis de situatie van bootvluchtelingen op het moment dat ze op zee zijn, bekeken vanuit het internationaal zeerecht: wat zijn de rechten en plichten van de staten, van de kapitein die de vluchtelingen ontdekt, van alle betrokken partijen. Ik ben er nu vier jaar mee bezig, en ik heb nog twee jaar voor de boeg. Ik neem ook assistententaken op mij: studenten begeleiden bij hun masterthesis, lezingen geven op internationale conferenties, ... . Ik wou een doctoraat doen omdat ik het aantrekkelijk vond om op een onafhankelijke manier met een onderwerp bezig te zijn, zonder gelinkt te zijn aan een bedrijf of een belangenorganisatie. De assistententaken zijn een bijkomend voordeel: op die manier ben ik niet de hele tijd bezig met mijn thesis en krijg ik ook te maken met andere takken van het recht."

'From Phd to job market'

Haar thesis gaat over een heel praktisch juridisch en politiek probleem. Eén van mondiale omvang nog wel. Of ze kan begrijpen dat mensen zich vragen stellen bij de maatschappelijke relevantie van sommige doctoraten? "Ik kan me best voorstellen dat mensen het nut er niet altijd van inzien. Bij de exacte wetenschappen is de maatschappelijke relevantie vaak wat duidelijker, zoals bij het onderzoek naar nieuwe geneesmiddelen of naar innovatieve bouwtechnieken. Ik weet ook wel dat mijn onderzoek het probleem van bootvluchtelingen niet zal oplossen, maar ik hoop toch dat het een steentje kan bijdragen in de verdere bewustmaking van het probleem en in het streven naar een duidelijkere omschrijving van de rechten en plichten van alle betrokken partijen."

Dat doctorandi in sommige gevallen amper aan de bak raken op de arbeidsmarkt, is een euvel waar steeds meer gepoogd wordt aan te verhelpen, stelt Jasmine Coppens vast. "De universiteit organiseert conferenties als 'From Phd to job market', waarin mensen van Hudson leren hoe je je doctoraat kan kaderen bij een sollicitatie, hoe je de waarde er van kan duidelijk maken, .... . Er zijn ook 'doctoral schools' opleidingen over leiding geven, networking skills, projectmanagement, ... . Ik kom vrij vaak in contact met mensen uit de praktijk en ik denk ook steeds vaker aan wat ik ga doen na mijn doctoraat. Iets in de maritieme sector, maar wat precies weet ik nog niet. Of mijn doctoraat me ook financieel iets zal opleveren? Geen idee. Het is vooral de ervaring in het algemeen die meespeelt, denk ik. Had ik zes jaar ergens gewerkt, zou die ervaring ook financieel meetellen. Al heb ik tegenover pas afgestudeerden natuurlijk wel voordeel: ik heb meer kennis en vaardigheden. Als doctoraalstudent moet je een project kunnen beheren, aan timemanagement doen, je thesisonderwerp kunnen verkopen, spreken op conferenties, ... ."

Peter Casteels, reeds 20 jaar eigenaar van doctoraat in biofarma

Meer dan twintig jaar geleden schreef Peter Casteels, vandaag section head process development bij het biofarmaceutische bedrijf Ablynx, zijn doctoraat. Het onderwerp: humorale antibacteriële peptides in insecten. Het legde hem geen windeieren.

Peter Casteels: "Mijn doctoraat draaide rond immuunrespons bij insecten, die heel resistent zijn tegen die infecties. Ik heb altijd al interesse gehad in insecten, en het was een onderwerp dat me aansprak. In die tijd werden doctoraatsstudenten niet zo goed verloond als nu: ik verdiende zo'n 27.000 Belgische frank per maand. Mijn vrienden verklaarden me gek dat ik dag en nacht wou werken voor zo'n mager loon. Je werd ook maar drie jaar betaald, daarna hadden de meeste geen andere keuze dan te gaan stempelen. Ik had het geluk dat Plant Genetic Systems, het bedrijf opgericht op basis van onderzoek van professor Van Montagu, geïnteresseerd was in mijn onderwerp. Het laatste jaar van mijn doctoraat zat ik dus al meteen in een bedrijfsomgeving. Daarna kreeg ik de kans om in een labo in het hartje van New York te gaan werken, waar ik mijn onderzoek kon verderzetten in een postdoctoraat, dat zich toespitste op de mogelijkheden van antibacteriële peptides voor patiënten die kankertherapie ondergaan. Na drie jaar keerde ik naar België terug, in 2003 belandde ik bij Ablynx. Het was een voordeel om een doctoraat op zak te hebben om bij hen aan de slag te gaan, al was mijn ervaring wellicht nog het meest doorslaggevend: ik was door mijn parcours een allrounder."
Is Casteels van mening dat een doctortitel een meerwaarde is of kan zijn op de arbeidsmarkt en voor bedrijven? "Het hangt er van af welke richting je uit wil. Als je je op onderzoek toespitst, helpt het enorm. Er zijn een heel aantal zaken die je aanleert tijdens een doctoraatsperiode: op je eigen poten staan, je eigen onderzoek sturen, kritisch zijn, ... . Dat geeft je een zekere maturiteit, die je ook in de bedrijfswereld goed van pas komt. Ik zit nu in een bedrijf dat ook redelijk wat onderzoek & ontwikkeling doet, en ook de creativiteit komt toch nog altijd van pas." Ondanks die troeven is Ablynx niet specifiek op zoek naar doctorandi, voegt Casteels er wel aan toe. "Mensen die aan een doctoraat bezig zijn, moet je een boeiend project kunnen aanbieden dat ook aan de buitenwereld moet kunnen getoond worden. Dat lukt niet altijd, doordat we in een vertrouwelijke context werken. En mensen die een doctoraat achter de rug hebben, moeten een expertise hebben die aansluit op wat we zoeken. Als dat zo is, dan zijn die hier welkom. Maar we zijn er niet specifiek naar op zoek. Of doctoraten volgens mij maatschappelijk zinvol genoeg zijn? Ik vind van wel. Bij de projecten van het IWT (Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie) wordt de maatschappelijke relevantie sowieso onder de loep genomen, bij het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek zijn de onderwerpen iets academischer. Maar ik ben ervan overtuigd dat het zinvol is dat een samenleving investeert in dit soort projecten, ja. Voor de ontwikkeling van de industrie is onderzoek cruciaal."

Bekijk dit artikel op vacature